RÓŻNICE KURSOWE
Przedsiębiorcy dokonujący transakcji w obcej walucie mają obowiązek ustalać, jak zmiana ceny waluty wpłynęła na ich dochód. Nie wszyscy to czynią.
Różnica kursowa w prawie podatkowym to wynik porównania wartości jednej i tej samej transakcji, lecz w dwóch datach. Uzasadnieniem takich działań jest urealnienie wyniku operacji gospodarczych. Gdyby cena waluty (tzw. kurs) nie ulegała wahnięciom, to różnic by nie było. Ponadto na istnienie różnic wpływa odrębność rodzajów kursów: oficjalnego (ustalanego przez bank centralny) i transakcyjnego (faktycznie zastosowanego).
Regulacje prawne są zbliżone dla osób prawnych i osób fizycznych. Pomieszczone są zasadniczo w art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 14b oraz 24c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Prowadzący księgę przychodów i rozchodów muszą stosować zasady z ustawy podatkowej. Osoby fizyczne prowadzące księgi rachunkowe mogą ustalać różnice na podstawie przepisów o rachunkowości. W takim przypadku mają obowiązek spełnić kilka warunków a ich sprawozdanie finansowe przez 3 lata musi być badane przez uprawnione podmioty.
Różnica kursowa może być dodatnia albo ujemna. Dodatnia zwiększa przychody a ujemna zwiększa koszty uzyskania przychodów. Katalog okoliczności powstania różnic jest następujący:
Okoliczność
Porównywane wielkości
Rodzaj różnicy
uzyskanie przychodu należnego
przychód należny wg kursu średniego NBP < przychód otrzymany wg kursu faktycznie zastosowanego z dnia otrzymania
dodatnia
przychód należny wg kursu średniego NBP > przychód otrzymany wg kursu faktycznie zastosowanego z dnia otrzymania
ujemna
poniesienie kosztu
koszt poniesiony wg kursu średniego NBP > koszt zapłacony wg kursu faktycznie zastosowanego z dnia zapłaty
dodatnia
koszt poniesiony wg kursu średniego NBP < koszt zapłacony wg kursu faktycznie zastosowanego z dnia zapłaty
ujemna
otrzymanie lub nabycie środków lub wartości pieniężnych
wartość nabycia środków w dniu wpływu wg kursu faktycznie zastosowanego < wartość środków w dniu zapłaty za nie wg kursu faktycznie zastosowanego
dodatnia
wartość nabycia środków w dniu wpływu wg kursu faktycznie zastosowanego > wartość środków w dniu zapłaty za nie wg kursu faktycznie zastosowanego
ujemna
udzielenie kredytu (pożyczki)
wartość udzielonego kredytu w dniu udzielenia wg kursu faktycznie zastosowanego
< wartość tego kredytu z dnia zwrotu wg kursu faktycznie zastosowanego
dodatnia
wartość udzielonego kredytu w dniu udzielenia wg kursu faktycznie zastosowanego
>wartość tego kredytu z dnia zwrotu wg kursu faktycznie zastosowanego
ujemna
otrzymanie kredytu (pożyczki)
wartość otrzymanego kredytu w dniu otrzymania wg kursu faktycznie zastosowanego > wartość tego kredytu z dnia spłaty wg kursu fakt. zastosowanego
dodatnia
wartość otrzymanego kredytu w dniu otrzymania wg kursu faktycznie zastosowanego < wartość tego kredytu z dnia spłaty wg kursu fakt. zastosowanego
ujemna
Niech za ilustrację posłuży przykład dotyczący pierwszego przypadku (najczęściej występującego):
Kowalski sprzedał kontrahentowi niemieckiemu partię palet za 8.000 euro. Towar wydał i fakturę wystawił 10 maja 2016 r. Zapłata (w euro) wpłynęła na rachunek w Xbanku 24 maja 2016. Xbank sprzedał Kowalskiemu w tym samym dniu tę należność. Kowalski prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Ma obowiązek przeliczyć wartość transakcji na złote.
- · przychód należny wystąpił w dniu 10 maja, więc przeliczenia należy dokonać na ostatni dzień roboczy poprzedzający, czyli na 9 maja; średni kurs wg NBP wyniósł 4,43 zł/euro, więc wartość przychodu należnego: 8.000 euro x 4,43 zł/euro = 35.440 zł (tyle trzeba wpisać do księgi)
- · przychód otrzymany wystąpił 24 maja, w tym bowiem dniu Xbank przeliczył i sprzedał Kowalskiemu otrzymaną od kontrahenta niemieckiego walutę/należność; Xbank zastosował kurs 4,48 zł/euro, więc wartość przychodu otrzymanego: 8.000 euro x 4,48 zł/euro = 35.840 zł.
Ze względu na to, że przychód otrzymany jest wyższy od należnego, wystąpiła dodatnia różnica kursowa: 35.840 zł – 35.440 zł = 400 zł. Kowalski ma obowiązek wykazać ją jako przychód.
Leszek Boroch
- pracownik Urzędu Skarbowego w Złotoryi