Radni muszą stale zamieszkiwać w gminie

Aby zostać radnym organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego należy posiadać na jej obszarze prawo wybierania, a przez to prawo wybieralności. Utrata tego prawa jest równoznaczna z wygaśnięciem mandatu radnego.

Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego posiadają obywatele polscy, którzy najpóźniej w dniu kończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze tego organu (art. 10 par. 1 pkt. 3 ustawy Kodeks Wyborczy). W wyborach do rad gmin mogą brać także udział obywatele Unii Europejskiej.

Stałe zamieszkiwanie oznacza, że nie każda osoba zameldowana w Złotoryi ma prawo wybierania. W ten sposób osoba stale zamieszkująca np. w Wilkowie, mimo posiadania meldunku w Złotoryi, nie powinna nawet otrzymać karty do głosowania na radnych miasta Złotoryja. Ujęcie w rejestrze wyborców takiej osoby jest jedną z przesłanek wniesienia do wójta reklamacji na nieprawidłowości w spisie wyborców (Patrz artykuł: Tomasz Giąsior - Stałe zamieszkiwanie a mandat radnego). Nie ma znaczenia informacja w dowodzie osobistym, gdzie przy miejscu zamieszkania widnieje nazwa miejscowości Złotoryja.

W przypadku wyborów do organów stanowiących JST brak prawa wybierania jest równoznaczny z brakiem prawa wybieralności (art. 11 par. 1 pkt. 5 ustawy Kodeks Wyborczy). Jeżeli doszłoby do sytuacji, w której mieszkaniec Wilkowa posiadałby mandat radnego (nawet jeżeli posiada meldunek w Złotoryi), mógłby on (mandat) zostać w każdej chwili wygaszony przez wojewodę lub radę miejską.

W uzasadnieniu wyroku WSA w Kielcach (sygn. akt. II SA/Ke 636/12) sąd stwierdził:

Stosownie do art. 25 K.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W prawnej konstrukcji miejsca zamieszkania występują więc łącznie dwa elementy, tj. przebywanie w sensie fizycznym w określonej miejscowości (corpus) oraz wola, zamiar stałego pobytu (animus). W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, że L.S. na stałe zamieszkuje w miejscowości M., znajdującej się na terenie gminy S.. Skarżący okoliczności tej nie kwestionuje, a prawo do reprezentowania w Radzie Miejskiej Włoszczowy mieszkańców C. wywodzi z innych przesłanek. Twierdzi mianowicie, że z C. jest związany od urodzenia, należy do tamtejszej parafii, otrzymał najwięcej głosów w całym okręgu wyborczym, na terenie gminy W. bierze udział w uroczystościach społeczno-patriotycznych, był lub jest aktualnie członkiem tamtejszych stowarzyszeń, ponadto dom w M. jest oddalony od granicy gminy W. zaledwie o jeden metr. Z gminą S. łączy go jedynie to, że jest właścicielem domu w M., w którym to mieści się zresztą kancelaria Leśnictwa C. Nadleśnictwa W..

Wskazane przez skarżącego okoliczności nie podważają jednak podstawowego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ustalenia, że nie zamieszkuje on na stałe na terenie działania Rady Miejskiej we Włoszczowe, mimo, że jak wynika z jego wyjaśnień zawartych w piśmie z dnia 23 maja 2012r. skierowanym do Przewodniczącego Rady Miejskiej we Włoszczowe, posiada zameldowanie na terenie gminy W. w miejscowości C, "a zameldowanie na pobyt stały w gminie wystarczy, by móc być radnym" (k.nr 5 akt adm.). W orzecznictwie zarówno sądów powszechnych jak i sądów administracyjnych przyjmuje się, że za miejsce stałego pobytu nie uznaje się miejsca w którym osoba jest zameldowana, ale w którym stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, tj. w szczególności mieszka, spożywa posiłki, nocuje, wypoczywa, przechowuje swoje rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania (odzież, żywność, meble), przyjmuje wizyty (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 8.12.2010r. sygn. akt sprawy III SA/Kr 269/10, Lex nr 756922.). Mieszkanie jest tylko wówczas stałym miejscem pobytu przebywających w nim osób, gdy stanowi dla nich wyłączne centrum życiowe, a więc lokal, w którym koncentrują się codzienne sprawy, gdzie osoby te przebywają, wypoczywają, prowadzą gospodarstwo domowe, w pobliżu którego zameldowany stara się koncentrować miejsce pracy lub nauki (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29.09.2010r. sygn. akt sprawy IV SA/Po 907/09, Lex nr 758636, wyrok WSA w Warszawie z dnia 21.07.2010r. sygn. akt IV SA/Wa 279/10, Lex nr 694499).

Skarżący jest zameldowany w miejscowości C., jednakże stale przebywa na terenie gminy S., gdzie jak wskazuje ma swój dom. Powyższe ustalenia znajdują potwierdzenie w złożonych przez skarżącego wyjaśnieniach zawartych również w protokole z XXII sesji Rady Miejskiej we Włoszczowie z dnia 27.08.2012r, z którego wynika, że zamieszkuje od urodzenia w jednym miejscu. Informację o zameldowaniu L.S. na pobyt stały w miejscowości M. 22, gmina S., w okresie od 26.02.1962r. do 15.10.2010r. zawarł Wójt Gminy S. w piśmie z dnia 28.05.2012r. (k. 22 akt adm), jednocześnie wskazując, że jest on płatnikiem podatku rolnego na rzecz Gminy S..

Zgodnie z art. 28 K.c. można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Z akt sprawy nie wynika aby po wymeldowaniu się z pobytu stałego w miejscowości M. L.S. zamieszkał pod swoim aktualnym adresem zameldowania, tj. C., ul. O. 7. Oznacza to, że miejscem stałego zamieszkania skarżącego w rozumieniu Kodeksu cywilnego jest miejscowość M. położona na terenie gminy S. Zameldowanie, jako instytucja prawa administracyjnego, nie przesądza o miejscu zamieszkania w rozumienia prawa cywilnego, a jest jedynie czynnikiem ułatwiającym ocenę istnienia przesłanek z art. 25 K.c. (por. wyrok NSA z dnia 7 maja 2003 r., sygn. I SA 228/03).

Sąd nie kwestionuje faktu, że L.S. jest emocjonalnie związany z miejscowością C. i gminą W., jednakże wobec jednoznacznego brzmienia przepisu art. 7 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 w zw. z art. 9 Ordynacji nie sposób uznać, aby zamieszkiwał on na stałe na terenie gminy W.. Zdaniem Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że pomimo zameldowania w C. nie uległo zmianie centrum życiowe skarżącego znajdujące się w M.. Rada Miejska we Włoszczowie prawidłowo zatem stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnego L.S. na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 3 Ordynacji, tj. z powodu braku prawa wybieralności do Rady Miejskiej we Włoszczowie.

W tej kadencji rad organów stanowiących Wojewoda Dolnośląski badał miejsce zamieszkania przewodniczącego Rady Miasta w Jeleniej Górze. Wówczas uznano, że nie istnieją przesłanki do wygaszenia mandatu.